آیا بدن انسان خاصیت آهنربایی دارد؟ - بانه مارکت

به گزارش بانه مارکت، یکی از پدیده هایی که همواره برای انسان ها تعجب آور بوده، پدیده ای است که با اسم خاصیت آهنربایی انسان شناخته می گردد و بر اثر عواملی می تواند بیشتر هم بگردد اما آیا بدن انسان واقعا دارای نیروی مغناطیسی است و توجیه علمی برای این چسبندگی وجود دارد؟

مغناطیس انسانی (Human Magnetism) نامی است که به توانایی بعضی افراد در جذب اشیا به پوستشان گفته می شود. افرادی که چنین ادعایی دارند اغلب با اسم آهنربای انسانی شناخته می شوند و به علت خاصیت آهنربایی در جذب اشیای فلزی مشهور هستند اما بعضی می توانند مواد دیگری مانند شیشه، پلاستیک و ظروف چوبی را هم به بدن خود بچسبانند.

طبق پژوهش های صورت گرفته، هیچ یک از ادعاهای ثبت شده در این زمینه با فیزیک مغناطیس ارتباط ندارد. از طرفی چسبندگی اشیایی به جز اشیای آهنی، مانند سایر فلزات یا حتی شیشه و پلاستیک به پوست، این موضوع را روشن تر هم می نماید.

علت علمی چسبندگی اشیا به پوست

آیا پدیده چسبندگی اشیا به پوست، هیچ توجیه علمی یا فیزیکی ندارد؟ در پاسخ باید گفت که برعکس؛ این موضوع نتیجه یک پدیده ساده و پرکاربرد علمی است. همه چیز به اصطکاک برمی شود. پدیده ای فیزیکی که در همه جوانب زندگی ما کاربرد دارد و با فرمولی ساده بیان می شود: F=μN.

دیده می شود که اصطکاک با دو عامل نیروی عمودی تکیه گاه (N) و ضریب اصطکاک (μ) متناسب است و هر یک از این دو که بیشتر باشد، نیروی اصطکاک هم زیادتر می شود. ضریب اصطکاک پوست در نقاط مختلف بدن، فرق دارد و این مقدار حتی در انسان های گوناگون هم نسبت به یکدیگر تغییر می نماید.

بنابراین با قرار دادن سطوح مختلف روی پوست، اثر این نیرو خود را به صورت چسبندگی ظاهری نشان می دهد. اصطکاک را نیروی مقاومت سطحی در برابر حرکت تعریف نموده اند. هنگامی که نیرویی قصد حرکت دادن دو شیء در تماس با هم را داشته باشد، این نیرو ایجاد می شود و از حرکت جلوگیری می نماید.

درباره چسبندگی اشیا به پوست انسان، نیرویی که قصد شروع حرکت را دارد، نیروی گرانش زمین است که رو به پایین اعمال می شود و بسته به نوع پوست و در نتیجه تغییر ضریب اصطکاک آن، نیروی اصطکاک می تواند بیشتر باشد، اصطکاک ایستایی پیش از شروع حرکت و اصطکاک جنبشی پس از شروع حرکت اشیا روی پوست بیشتر شود و بنابراین چسبندگی ظاهری اشیا به پوست هم بیشتر به چشم بیاید.

افزایش اصطکاک؛ افزایش چسبندگی ظاهری

هر عاملی که باعث افزایش ضریب اصطکاک پوست شود، نیروی مخالف حرکت را افزایش می دهد و می تواند این تصور را ایجاد کند که خاصیت مغناطیسی بدن بیشتر شده اما در حقیقت این نیروی اصطکاک است که زیادتر شده است.

یکی از عواملی که باعث افزایش ضریب اصطکاک میان پوست و اشیا دیگر می شود، قرارگیری مواد چسبنده مانند الکل ضدعفونی پس از واکسن زدن است. عامل دیگر مؤثر در افزایش نیروی اصطکاک پر شدن فضاهای دارای هوا روی سطح در ابعاد میکروسکوپی است که می تواند از طریق مایعاتی مانند آب، عرق بدن یا الکل ضدعفونی صورت بگیرد و با کاهش فشار هوا از یک سمت، نیروی عمودی تکیه گاه را بیشتر کند و اصطکاک را افزایش دهد.

باید درنظر داشت که پوست انسان بسیار الاستیک (کشسان) است و تمایل دارد تا با اشیایی که با آن ها در تماس است، همراه شود. به همین علت است که به ویژه در روزهای گرم پوست برهنه به جایگاه ها و دیگر اشیای چرمی یا پلاستیکی می چسبد.

دکتر گابور سامورجای (Gabor Somorjai) استاد دانشگاه کالیفرنیا برکلی با اشاره به اینکه چسبندگی اشیا به پوست اثر چربی و مواد روغنی روی پوست است، در این زمینه می گوید: پوست شما با چربی و روغن پوشیده شده که می توانید با صابون آن ها را بشویید اما در کمتر از یک دقیقه دوباره با این چربی بازمی شود. این چربی می تواند در افراد گوناگون متفاوت باشد و ویژگی های آن اجازه می دهد تا اشیای فلزی سر جای خود روی پوست باقی بمانند و هر چه پوست و سطح صاف تر باشند، این چسبندگی بیشتر هم می شود.

بنجامین رادفورد (Benjamin Radford) پژوهشگر ادعاهای علمی مشکوک در دیسکاوری می نویسد که این خاصیت در پوستی که موی کمتری داشته باشد، بیشتر دیده می شود و قرار گرفتن مو بین اشیا و پوست اصطکاک را کاهش می دهد.

او علت دیگری هم دارد، اگر این چسبندگی به جای اصطکاک به علت مغناطیس باشد، علتی وجود ندارد که فقط در پوست برهنه دیده شود زیرا کشش یا جذب مغناطیسی حتی باید از روی یک لایه نازک کاغذ هم انجام شود و حتی اگر مغناطیس زیادتر هم باشد، آن طور که بعضی افراد ادعا می نمایند، حتی باید از روی لباس آن ها هم روی دهد.

از سوی دیگر همان طور که فرمول اصطکاک نشان می دهد نیروی عمودی تکیه گاه یک عامل مهم در نیروی مقاومت سطحی است. بنابراین هرچه نیروی رو به داخل سطح بیشتر باشد، اصطکاک بیشتر می شود. یک عامل مؤثر در نیروی عمودی سطح که بر اثر گرانش زمین و وزن اشیا ایجاد می شود، شیب سطح است که هرچه کمتر باشد، نیروی عمودی و درنتیجه اصطکاک زیادتر می شود.

بنابراین شیب قرارگیری پوست هم می تواند این نیروی اصطکاک با پوست را افزایش دهد و به همین علت است کسانی که اشیا را به پوست خود می چسبانند، اندام خود را به عقب خم می نمایند و نه به جلو. با خم کردن اندام به عقب، نیروی عمودی تکیه گاه (وزن مؤثر) وارد شده به سطح پوست افزایش می یابد و درنتیجه نیروی اصطاک هم بیشتر می شود و این طور به نظر می رسد که خاصیت مغناطیسی وجود دارد.

ارتباط خاصیت مغناطیسی با بدن انسان

مغناطیس زیستی (Biomagnetism)

آیا بدن انسان خاصیت مغناطیسی و آهنربایی هم دارد؟ در پاسخ باید گفت که بدن انسان مانند یک آهنربا خاصیت مغناطیسی ندارد و در زندگی روزانه خاصیت مغناطیسی بدن به هیچ وجه دیده نمی شود. اما با توجه به حرکت الکترون ها و درنتیجه جریان الکتریکی در بافت های بدن مانند قلب، مغز و یا عضلات و بعلاوه آلودگی های احتمالی شش ها در بعضی محیط ها به مواد مغناطیسی، می توان مغناطیسی زیستی برای بدن تعریف کرد که با نام مغناطیس زیستی یا بیومغناطیس (Biomagnetism) شناخته می شود.

این میدان های مغناطیسی ایجاد شده در بدن، به مقدار ای ضعیف هستند که برای شناسایی شار مغناطیسی فراوری شده از آن ها در خارج از بدن، به یک مغناطیس سنج اَبَررسانای تداخلی کوانتومی (Superconducting Quantum Interference Device) یا SQUID با حساسیت فوق العاده بالا احتیاج است و بنابراین بر روی اشیای آهنی اطراف هیچ اثر قابل شناسایی با ابزارهای معمول نمی گذارند.

حس درک مغناطیس (Magnetoreception)

از سوی دیگر یکی از مباحث در زمینه ارتباط انسان با خاصیت مغناطیسی، توانایی تشخیص میدان های مغناطیسی خارجی، مانند میدان مغناطیسی زمین است. بعضی حیوانات مانند زنبورها، لاک پشت ها، نهنگ ها و پرندگان این توانایی را دارند که به آن ها برای حرکت و مسیریابی طولانی در دنیا و هنگام مهاجرت یاری می نماید.

در انسان چنین چیزی شناخته نشده و در بسیاری از آزمایش ها هیچ نشانه ای از درک میدان مغناطیسی دیده نشده است، اما با کشف اینکه سلول های زنده توانایی ساخت نانوبلورهای فرومغناطیسی معدنی دارند، این دیدگاه تغییر کرد.

بنابراین در یک آزمایش در سال 2019 از داوطلبان خواسته شد تا در قفس فارادی بنشینند. در این قفس با تغییر جهت میدان مغناطیسی القایی، رفتار مغز داوطلبان آنالیز شد و نشان داده شد که مغز بعضی از آن ها به محرک های مغناطیسی واکنش نشان می دهد و این نشانه ای از درک مغناطیسی انسان است.

این در حالی است که هیچ یک از شرکت نمایندگان، هنگام آزمایش از واکنش مغزی خود خبر نداشتند و همه چیز برای آن ها عادی بود و فقط می دانستند که یک ساعت در سکوت و به تنهایی روی جایگاه نشسته بودند، در حالی که مغز بعضی از آن ها تغییر در سطح امواج آلفا را نشان می داد.

بنابراین تا به امروز برداشت ضعیف مغز از تغییر میدان مغناطیسی شناسایی شده که حتی گاهی از آن با اسم حس ششم هم یاد می شود، اما در حقیقت هنوز شواهدی از این که این برداشت، در توانایی های فردی به ویژه برای جهت یابی اثرگذار باشد، دیده نشده است و دانشمندان هنوز پرسش های بسیاری در این زمینه دارند.

به عقیده آنان شاید درک مغز انسان از میدان مغناطیسی زمین، شگفت آور باشد اما با توجه به اینکه شواهدی از احساس میدان مغناطیسی در اجداد حیوانی انسان (انسانیان) وجود دارد، شاید عجیب تر این باشد که چگونه انسان این توانایی را از دست داده است؟

تا به امروز شواهدی پیدا شده که نشان می دهد بعضی افراد دارای حسگرهای مغناطیسی هستند که سیگنال هایی به مغز ارسال می نمایند اما مقدار وراثت کامل این توانایی، چیزی است که باید در آینده روشن شود.

عکس کاور: پوست بعضی افراد با ضریب اصطکاک بالاتر، توانایی نگه داشتن اجسام سنگین تری هم دارد.

Credit: Henry Assen / Sante/ Gute Gesundheit

منابع: Discovery, CBS News, Innovation&Tech Today, Sci Planet, The Conversation, IEEE