هراس اجتماعی؛ علت، علائم و راه های درمان
به گزارش بانه مارکت، هراس اجتماعی (social anxiety disorder) یا اضطراب اجتماعی نوعی فوبیاست که با ترس غیرمنطقی و اضطراب شدید در موقعیت های اجتماعی شناخته می گردد.
هراس اجتماعی یک اختلال اضطرابی است که فرد مبتلا به آن از اینکه مورد قضاوت دیگران قرار بگیرد و در مقابل آنان احساس شرمندگی کند، ترسی شدید و غیرمنطقی دارد. ترس و اضطراب ناشی از حضور در جمع در این افراد گاهی چنان شدید می باشد که موجب اختلال در فعالیت های روزمره فرد می گردد. حدود 13 درصد از افراد حداقل یک بار در طول عمر خود این اضطراب را تجربه می نمایند با اینکه اختلال ناتوان نماینده ایست ولی قابل درمان می باشد.
هراس اجتماعی چیست؟
اضطراب اجتماعی نوعی فوبیا است که با ترس و اضطراب شدید در موقعیت های اجتماعی شناخته می گردد و حداقل بخشی از فعالیت های روزمره شخص را مختل می نماید. در موارد شدید، هراس اجتماعی می تواند کیفیت زندگی فرد را به شکل چشمگیری کاهش دهد. بعضی از مبتلایان ممکن است هفته ها از خانه خارج نشوند یا از بسیاری موقعیت های اجتماعی مانند موقعیت های شغلی و تحصیلی خود صرف نظر نمایند. این اختلال معمولا در سال های نوجوانی آغاز می گردد، اگرچه این امکان هم وجود دارد که در کودکی ایجاد گردد.
هراس اجتماعی خاص: زمانی که فقط بعضی موقعیتهای اجتماعی خاص موجب اضطراب می گردد. مثل سخنرانی در حضور جمع
هراس اجتماعی فراگیر: عموما شامل نوعی نگرانی شدید، مزمن و پایدار می گردد که فرد از قضاوت دیگران در خصوص ظاهرش یا رفتارش و یا خجالت کشیدن و تحقیر شدن در حضور دیگران دارد. در حالی که شخص مبتلا معمولاً متوجه غیرمنطقی بودن یا زیاده روی در این احساس ترس و نگرانی می گردد ولی غلبه کردن بر این ترس برایش بسیار سخت است.
افراد مبتلا به این هراس می دانند که ترس آنها غیرمنطقی است اما در عین حال قادر به کنترل اضطراب خود نیستند. این اضطراب تابعی از شرایط و شرایط های اجتماعی است که بعضی از این موقعیت ها برای فرد فراوری اضطراب شدید می نماید. از جمله می توان به موقعیت های زیر اشاره نمود:
- وقتی که فرد مورد ارزیابی و قضاوت دیگران است
- موقعیت هایی که کانون توجه قرار می گیرد
- شرایط های معاشرت و هم کلامی با جنس مخالف
- صحبت و روبرو شدن با افراد غریبه
- در آغاز یک مصاحبه و تماس چشمی
تفاوت بین خجالت معمولی و هراس اجتماعی
تفاوت میان خجالت عادی و هراس اجتماعی در شدت و مانایی نشانه هایی است که فرد تجربه می نماید.
تحقیقات همچنین نشان می دهد که افراد خجالتی پس از ایجاد ارتباط پیروز، احساس منفی شان کم می گردد ولی افرادی که اضطراب اجتماعی دارند احساس منفی شان حتی پس از یک رابطه اجتماعی نرمال باز هم باقی می ماند.
ثابت شده که افراد مبتلا وارد یک فرایند نشخوار فکری می شوند که دایما احساسات و شناخت های منفی را مرور نموده و زنده نگه می دارند.
به علاوه، افرادی که مبتلا به هراس اجتماعی هستند به احتمال زیاد بیشتر از افرادی که فقط خجالتی هستند در معرض دیگر بیماری های روانی قرار دارند، بنابراین ممکن است کمرویی قسمتی از زنجیره باشد اما افرادی که معیارهای تشخیصی دارند بالاترین حد این زنجیره را تجربه می نمایند.
نشانه های اضطراب یا هراس اجتماعی
بعضی از این نشانه های عاطفی عبارتند از:
- ترس شدید از قرار دریافت در موقعیت هایی که سایر افراد حاضر را نمی شناسید
- ترس از موقعیت هایی که در آن مورد قضاوت قرار خواهید گرفت
- اضطراب اینکه شرمسار یا تحقیر خواهید شد
- ترس از اینکه دیگران متوجه اضطراب شما بشوند
- ترس یا وحشت از اتفاقات آینده، مدتها پیش از موعد آنها
بعضی از نشانه های فیزیکی عبارتند از:
- سرخ شدن
- تعریق زیاد
- لرزیدن دست ها
- کشیدگی عضلات
- تپش قلب
علل ابتلا به جمع هراسی
با اینکه علت دقیق آن تعیین نیست، تصور می گردد که هم عوامل ژنتیکی و هم محیطی در به وجود آمدن آن موثر باشند.
عوامل ژنتیک، ساختار و بیوشیمی مغز:
- از آنجایی که این اضطراب معمولا در میان اعضا یک خانواده مشترک است، محتمل است که بخشی از علت به وجود آمدن آن فاکتورهای ژنتیکی باشد.
- همچنین آمیگدال (ساختارمغزی مرتبط با ترس) بیش فعال فرد را مستعد ابتلا به ترس اغراق آمیز و در نتیجه افزایش اضطراب می نماید.
- بر هم خوردن تعادل در سروتونین، یک ماده شیمیایی مغزی که احوالات و عواطف را تنظیم می نماید، ممکن است در ایجاد این اختلال نقش داشته باشد.
عوامل محیطی:
- مسخره شدن در کودکی
- داشتن والدین زیادی منتقد، کنترلگر یا حفاظت نماینده
- مورد قلدری یا تمسخر قرار دریافت در کودکی
- مسائل خانوادگی یا آزار جنسی
- خلق و خوی خجالتی یا گوشه گیری در کودکی
درمان هراس اجتماعی
یادتان باشد که احساس اضطراب و عصبی بودن نشانه ضعف یا سستی نیست. این اختلال یک مشکل پزشکی است که باید آن را درمان کنید چون در غیر این صورت ممکن است به مسائل دیگری مانند اعتیاد یا خطر افسردگی یا خودکشی منجر گردد. اما با درمان صحیح و مراقبت مداوم، خواهید توانست کیفیت زندگی خود را خیلی بهتر کنید.
بهترین روش های درمانی عبارتند از درمان های دارویی و درمان رفتاری-شناختی (CBT) که اغلب برای به دست آوردن نتیجه بهینه، هر دوی این روش ها به کار گرفته می شوند.
راهکارهایی مفید برای کنارآمدن با اضطراب اجتماعی
- اجتناب از آن چیزی که شما را ناراحت می نماید فایده ای ندارد. به جای آنکه از آن فرار کنید بهتر است با آن روبه رو شوید.
- بهتر است فهرستی از موقعیت هایی که شما را می ترساند تهیه و سعی کنید به تدریج از فعالیت های آسان به فعالیت های سخت تر برسید و کوشش کنید که هرکدام از این موقعیت ها را چندین بار تکرار کنید که اضطراب تان کاهش یابد.
- از موقعیت های اجتماعی برای تمرین هرچه بیشتر این مهارت های اجتماعی خود بهره ببرید اما به خاطر داشته باشید که برای آغاز سعی کنید که از جمع های کوچک تر و صمیمی تر آغاز کنید.
- در تمام مدتی که روبروه را انجام می دهید ممکن است در اوایل اضطراب تان بیشتر گردد، قلب تان تندتر بزند و عرق کنید، اما به فعالیت خود ادامه دهید و به خود بگویید همه انسان ها حتی بهترین سخنرانان و بازیگران در ابتدای فعالیت خود دچار اضطراب می شوند.
- ممکن است هنگامی که می خواهید دست به کاری بزنید فکر کنید که بقیه افراد می فهمند که شما مضطرب شده اید، اما به خاطر داشته باشید که افراد به درستی از حالات درونی یکدیگر آگاه نیستند و نمی دانند که درون فرد مقابل چه می گذرد.
- هنگامی که در موقعیتی ترسناک قرار گرفته اید و احساس می کنید که علایم قبلی مثل لرزش دست، تپش قلب و لرزش صدا به سراغ تان می آید، سعی کنید حواس تان را به چیزی بیرون از خود معطوف کنید.
- فنون آرام سازی عضلانی را بیاموزید، تمرین کنید و در آن مهارت یابید. اگر روبروه با موقعیت های ترسناک برایتان خیلی سخت است، می توانید ابتدا از تجسم ذهنی آن موقعیت همراه با آرام سازی بهره ببرید و سپس در موقعیت واقعی تمرین کنید.
- اگر پیش از تمرین روبرو شدن با موقعیت ترسناک، واکنش خود و عواقب ناگوار پس از آن را پیش بینی کنید، خواهید فهمید که این پیش بینی ها به ندرت درست از آب درمی آیند.
- همواره به خاطر داشته باشید که به علت ترس و اضطراب از بعضی موقعیت ها خود را سرزنش نکنید، زیرا سرزنش کردن، مانع روبروه شما با موقعیت های جدید می گردد و همین امر باعث تداوم اضطراب تان خواهد شد.
- انجام نرمش های آرامش بخش، خواب کافی یا داشتن رژیم مناسب غذایی یاری نماینده است.