فعالان بورس حتما بخوانند؛ فهرست قوانینی که در آخرین روز کاری هفته پیش تغییر کرد - بانه مارکت

به گزارش بانه مارکت، خبرنگاران: ترافیک تغییرات با ابلاغ موجی از دستورالعمل های جدید سبب شد تا آخر هفته های پرحادثه بورس در سال جدید نیز ادامه یابد. به طوری که سازمان بورس در جلسه هیات مدیره که روز چهارشنبه برگزار گردید، تغییرات جدید مهمی در جهت محدودسازی معاملات سهام شرکت های فعال در بورس و فرابورس را تصویب کرد.

به گزارش بانه مارکت، هدیه لطفی خبرنگار حوزه بورس در این باره نوشت: دستورالعمل های جدید و قوانین پنج گانه که قرار است از روز دوشنبه هفته جاری (25فروردین ماه) اجرایی گردد، بیشتر از هر چیز حجم مبنا و افزایش این محدودیت را هدف قرار داده و با موج نارضایتی فعالان بازار سرمایه روبرو شد.

این درحالی است که نتایج جلسه مزبور به همین موارد محدود نشد و در بحث صندوق های سرمایه گذاری نیز شاهد کاهش سقف سرمایه گذاری صندوق های درآمد ثابت در سهام و ترغیب آنها برای خرید اوراق دولتی بودیم. کاهش کارمزد صندوق ها نیز از دیگر مصوبات روز چهارشنبه بود. نگرانی کارشناسان و فعالان بورسی از این تغییرات ناگهانی و محدودیت های زیاد سبب شد تا دنیای اقتصاد ضمن آنالیز جزئیات تغییرات یاد شده به آنالیز پیامدهای هر یک از این قوانین بپردازد.

رونمایی شبانه از قوانین جدید

روز چهارشنبه اطلاعیه های مهمی تحت عنوان اطلاعیه بسیار مهم درخصوص اصلاح ریزساختارهای بازار سرمایه و اطلاعیه درخصوص اصلاح بخشی از ریزساختارهای معاملاتی در بورس اوراق بهادار تهران روی پایگاه های اطلاع رسانی فرابورس ایران و شرکت بورس تهران درج شد. این اطلاعیه ها که حکایت از تغییر دوباره قوانین و مقررات مرتبط با معاملات و دادوستد سهام در تالار شیشه ای دارند و طبق روالی که چند وقتی است در بازار دنبال می گردد، در خاتمه ساعات کاری روز چهارشنبه به بازار مخابره شد. به طور کلی چند وقتی است که چنین رویدادها و تغییرات بااهمیتی در قالب دستورالعمل های جدید و قوانین نوین معاملاتی در عصر چهارشنبه از سوی سیاست گذاران بازار سرمایه ابلاغ می گردد و موجی از انتقاد و بعضا حمایت را از سوی فعالان بازار به دنبال دارد. همزمانی برگزاری جلسات هیات مدیره سازمان بورس در روز چهارشنبه هر هفته و مخابره شدن اخبار خروجی و تصمیمات اخذ شده در این نشست در عصر همان روز، اپیدمی یا همان واژه سندروم چهارشنبه های بی قرار را در میان اهالی بازار سرمایه رواج داده است. به طوری که در روزهای خاتمهی سال گذشته شاهد ابلاغ دستورالعملی درخصوص کاهش دامنه نوسان از 5 به 2درصد بودیم. هر چند این دستورالعمل روز آدینه همان هفته توسط وزیر اقتصاد لغو شد، ولی فرآیند تغییرات همچنان ادامه دارد.

به طوری که در چهارشنبه گذشته تعطیلات آخر هفته بورس بازان با ابلاغ قوانین جدید دیگری شروع شد که البته این تغییرات با حجم گسترده تری همراه بود. هر چند با توجه به اخبار پیرامون استعفای شاپور محمدی، رئیس سازمان بورس احتمالا این آخرین جلسه هیات مدیره با حضور محمدی بوده که با شمار متعددی از تغییرات به خاتمه رسیده باشد اما به نظر می رسد رئیس جدید سازمان بورس در این تصمیمات تازه نقش مهمی داشته و همین امر موج نقدها گسترده از سوی فعالان بازار را به دنبال داشت و موجب شد تا شورای عالی بورس نیز به این موضوع واکنش نشان دهد. به همین دلیل کانون نهادهای سرمایه گذاری نیز از برگزاری جلسه ویدئویی با تعدادی از کارشناسان و مدیران در روز شنبه (امروز) درخصوص آنالیز دستورالعمل ها و ابلاغیه های جدید سازمان و تاثیر آنها اطلاع داد و موضوع این جلسه را بهبود نقدشوندگی و شفافیت بازار سرمایه عنوان نمود.

جزئیات بیشتر از تغییرات گسترده

اطلاعیه بسیار مهم درخصوص اصلاح ریزساختارهای بازار سرمایه و اطلاعیه درخصوص اصلاح بخشی از ریزساختارهای معاملاتی در بورس اوراق بهادار تهران که روز چهارشنبه منتشر شد، چند محور اساسی را شامل می شد؛ اعمال قوانین جدید بر بستر بازار سهام در پنج محور تغییرات قیمت 20 درصد، تغییرات قیمت50 درصد، گره و حجم مبنا، حجم مبنا در بازارگردانی و تغییرات در نحوه بازگشایی ها صورت می گیرد.

در بخشی از این ابلاغیه آمده است؛ در صورتی که قیمت خاتمهی سهم طی پنج روز معاملاتی متوالی در دامنه عادی نوسان قیمت بیش از 20 درصد افزایش یا کاهش داشته باشد، بورس موظف است در اولین زمان ممکن از لحاظ فنی، نماد معاملاتی را متوقف کند و نماد معاملاتی حداکثر یک روز کاری پس از توقف و با محدودیت دامنه نوسان بازگشایی خواهد شد. در بخش قیمت، بیش از 50 درصد افزایش یا کاهش داشته باشد بورس موظف است در اولین زمان ممکن از لحاظ فنی نماد معاملاتی را متوقف نموده و از ناشر درخواست برگزاری کنفرانس اطلاع رسانی کند، نماد معاملاتی حداکثر چهار روز پس از توقف نماد معاملاتی با محدودیت دامنه نوسان بازگشایی خواهد شد.

همچنین عنوان شده که در کلیه مواردی که بازگشایی بدون محدودیت دامنه نوسان باشد، حجم مبنا در نظر گرفته خواهد شد. به همین دلیل نمادهایی که براساس اعلام بورس مشمول گره معاملاتی می شوند، بازگشایی نماد حداکثر با دو برابر دامنه نوسان مجاز روزانه صورت خواهد گرفت.

در مجموع تغییرات جدید نشان می دهد که نوسان 20درصدی قیمتی به توقف یک روزه نماد منجر می گردد که تا پیش از این توقف به علت این امر تنها 60دقیقه بود. همچنین پیش از این اطلاعیه شفاف سازی اختیاری بود و از این به بعد و به استناد قانون جدید الزامی خواهد بود. چنانچه اطلاعیه ای نیز منتشر نگردد حجم مبنا برای یک دوره 10 روزه دو برابر عدد فعلی می گردد. به همین دلیل براساس دستورالعمل جدید، حداکثر زمان توقف نمادها برای ارائه کنفرانس مطبوعاتی از 2 روز به 4 روز تغییر خواهد یافت. این درحالی است که چنانچه به سوالات کنفرانس درست جواب داده نگردد برای 10 روز حجم مبنا 3 برابر شرایط قبل خواهد بود. افزون بر این در بازگشایی های بدون محدودیت نوسان، پیش از این حجم مبنا یک محسوب می شد که از این پس و به استناد قوانین جدید حجم مبنای عادی لحاظ خواهد شد.

قوانین جدید چه پیامدی دارند؟

کارشناسان بازار سرمایه عواقب چنین رفتارهایی را آنالیز نموده و اعتقاد دارند که باید از ظرفیت های تعریف شده در قوانین در جهت کنترل بازار استفاده گردد تا فضای عمومی بازار در دوره های نزولی قیمت ها آسیب نبیند؛ نه اینکه قوانین به نحوی تغییر کند که عواقب نامطلوبی به خصوص در زمان های افت بازار به دنبال داشته باشد. همچنین راهکارهای اتخاذ شده عمدتا خطی و یک طرفه است به این معنا که دیدگاه صفر و یکی بر تصمیمات غالب است. درحالی که باید ارتباط معنی داری بین حجم مبنا، درصد شناوری و میزان ارزش بازار نماد وجود داشته باشد.

صندوق ها زیر ذره بین تغییرات

تغییرات درخصوص سرمایه گذاری های صندوق های در اوراق بهادار با درآمد ثابت نیز همان طور که عنوان شد با کاهش سقف سرمایه گذاری صندوق های مزبور در سهام همراه بود. بعد از تغییرات مهرماه سال گذشته و افزایش نصاب سرمایه گذاری صندوق های با درآمد ثابت در سهام به 25 درصد ارزش کل دارایی صندوق ها، چهارشنبه گذشته مجدد این حدنصاب ها تغییر کرد. به طوری که سقف سرمایه گذاری صندوق های بادرآمد ثابت در سهام که پیش از این حداقل باید 25درصد از پرتفوی صندوق را شامل می شد، به 10درصد کاهش یافت.

در کنار این موارد کاهش کارمزد صندوق های سرمایه گذاری نیز از دیگر مصوبات روز چهارشنبه بود. به طوری که طبق ابلاغیه صادر شده از سوی مدیریت نظارت بر نهادهای اقتصادی سازمان بورس، سقف کارمزد خرید و فروش شرکت های بورس اوراق بهادار، فرابورس ایران، مدیریت فناوری بورس تهران، سپرده گذاری اوراق بهادار و تسویه وجوه و همچنین شرکت های کارگزاری از معاملات اوراق بهادار و همچنین از معاملات واحدهای صندوق های سرمایه گذاری قابل معامله، معادل 25درصد سقف نرخ های کارمزد معاملات معمول اوراق بهادار با رعایت حداکثر سقف ریالی مصوب در هر معامله معین شد. همچنین تاریخ اعمال این موارد دو هفته بعد از ابلاغ (20فروردین ماه) خواهد بود. به عبارتی کاهش کارمزد صندوق ها باید از اوایل اردیبهشت ماه یا دقیق تر شنبه 6 اردیبهشت ماه امسال اجرایی گردد.

تاثیر دستورالعمل جدید بر صندوق ها؟

ماهیت عملکردی صندوق های با درآمد ثابت نشان می دهد که این صندوق ها به این منظور طراحی شده اند که پول های با ریسک پایین را جذب نمایند و نهایتا منابع آنها به اوراق با ریسک کمتر همچون سهام تخصیص پیدا کند. البته باید عنوان نمود که کل بازدهی بیش از حد یا کمتر از حد این صندوق ها در گرو بازدهی بخش سهام آنهاست. چون سرمایه گذاری در اوراق بهادار و سپرده بانکی از بازدهی مشخصی برخوردار است و بنابراین، خرید و فروش سهام است که می تواند سوددهی بالایی برای صندوق های مزبور به دنبال داشته باشد.

بنابراین دستورالعمل جدید و اعمال محدودیت در سرمایه گذاری این صندوق ها به خرید سهام هر چند ممکن است میزان بازدهی آنها را کاهش دهد ولی به ذات و ماهیت واقعی صندوق های بادرآمد ثابت نزدیک تر می گردد. درباره کاهش حد نصاب سرمایه گذاری در سهام برای صندوق های با درآمد ثابت از 25 درصد به 10 درصد، کوروش شمس از فعالان بازار سرمایه در گفت وگو با دنیای اقتصاد با اشاره به اینکه آنالیز های به عمل آمده روی ترکیب دارایی صندوق های درآمد ثابت، نشان می دهد که این دستورالعمل فشار فروشی بر بازار وارد خواهد نمود، گفت: برای رعایت حدنصاب مزبور حدود 4 هزار میلیارد تومان فشار فروش به بازار وارد خواهد شد.

به گزارش دنیای اقتصاد به نظر می رسد با توجه به حجم بالای معاملات روزانه بازار سهام در امسال و رسیدن میانگین روزانه ارزش معاملات خرد سهام به 4851میلیارد تومان، فشار فروش 4هزار میلیارد تومانی از سوی صندوق های مزبور، چندان تاثیر بااهمیتی در بازار نداشته باشد. در ادامه شمس درخصوص کاهش کارمزد صندوق ها نیز معتقد است: بر این اساس صندوق های سرمایه گذاری به عنوان اصلی ترین گزینه ورود غیرمستقیم به بورس برای سرمایه گذاران جذابیت بیشتری پیدا خواهد نمود.

تصمیمات اخیر سازمان بورس در زمینه تخصیص بیشتر سهام در عرضه های اولیه به صندوق های سرمایه گذاری، از دیگر اقدامات موثر اخیر درخصوص تشویق سرمایه گذاران در سرمایه گذاری در بورس به وسیله صندوق های سرمایه گذاری است. به همین دلیل یکی از مدیران صندوق های سرمایه گذاری در گفت وگو با دنیای اقتصاد درخصوص اجبار صندوق ها به خرید اوراق دولتی و اسناد خزانه نیز معتقد است: به نظر می رسد این مورد مسئله ای در بازار ایجاد نکند. چرا که بالاخره باید این صندوق ها نیز نقش خودشان در اقتصاد را به درستی ایفا نمایند، منتها این موضوع یک شرط مهم دارد و آن نیز نرخ این اوراق است که باید جذاب باشد. وی در ادامه با اظهار این مطلب که اگر نرخ اوراق و اسناد جذاب باشد چرا مدیران صندوق نباید تشویق به خرید اوراق شوند، عنوان نمود: مسئله ای که وجود دارد این است که متاسفانه نرخ ها جذاب نیستند و این موضوع بازدهی صندوق ها را تحت تاثیر قرار می دهد.

نظرات کارشناسان

سعید اسلامی بیدگلی، عضو شورای عالی بورس و دبیرکل کانون نهادهای سرمایه گذاری ایران عنوان نمود: آنالیز دستورالعمل و ابلاغیه های جدید سازمان بورس، امروز شنبه توسط کانون نهادهای سرمایه گذاری ایران صورت خواهد گرفت. شنبه در جلسه ای ویدئویی به همراه تعدادی از کارشناسان و مدیران بازار سرمایه، جلسه ای ویدئویی درخصوص آنالیز دستورالعمل ها و ابلاغیه های سازمان بورس و تاثیر آنها برگزار خواهد شد و در خاتمه جمع بندی نظرات به سازمان در بورس ابلاغ می گردد. روح الله حسینی مقدم یکی دیگر از اعضای شورای عالی بورس نیز در گفت وگو با دنیای اقتصاد عنوان نمود: مسائل موجود در بازار سرمایه به یکدیگر متصل بوده و در واقع تصمیمات اخذ شده کنونی عواقب انفعال گذشته است. درحالی دومینوی بازار سرمایه اکنون به خلق مقررات جدید رسیده که یکسری اقدامات پیشگیرانه در گذشته می توانست مانع از رخداد هر گونه موارد کنونی باشد؛ پذیرش اندک شرکت ها در بورس یا فرابورس، ورود شرکت های کوچک به بازار به جای بنگاه های عظیم و کوشش برای گسترش عرضی بازار در روزهای خاتمهی سال 98، نتوانست غول نقدینگی ورودی به بورس را مهار کند و حال شاهد چنین تصمیماتی برای جلوگیری از تشکیل حباب یا کنترل بازار هستیم. چه بهتر بود که سازمان بورس نظارت اقدامات مهمی درخصوص افزایش نقدشوندگی را در طول سال گذشته انجام می داد تا به این نقطه بحرانی و خلق تصمیمات شبانه نرسیم. شاهین چراغی دیگر عضو شورای عالی بورس نیز معتقد است: بعد از کرونا و شرایط فعلی بازار وارد فصل نوینی از تعاملات با نهاد ناظر خواهیم شد و این تعامل دو طرفه اگر توسعه پیدا نکند با مشکل جدی روبرو خواهیم شد و ریسک های بازار را افزایش می دهد. باید دو طرف دغدغه های هم را بدانند و تصمیم گیری ها با شناخت دغدغه های همدیگر باشد.