خانه بروجردی ها ؛ مظهر تکامل خانه های ایرانی - بانه مارکت

به گزارش بانه مارکت، شاید کمتر خانه ای بتوان یافت که در آن همه چیز به حد کمال مطلوب رسیده باشد. از جانمایی و فضای سبز و تهویه طبیعی گرفته تا نقشه و تزئینات و ریزه کاری ها، همه و همه طوری کنار هم قرار گرفته باشند که در یک کل منسجم، ایده آل و اعجاب انگیز به نظر برسند. به گونه ای که نتوان بهتر از آن را به تصور درآورد. اگر در تاریخ در پی چنین خانه ای می شد، بدون تردید خانه بروجردی ها شما را راضی خواهد نمود! این خانه که در شهر تاریخی کاشان واقع شده و از پر بازدیدترین جاذبه های این شهر است، در سال 2015 به عنوان انتخاب برتر یونسکو از نظر محبوبیت جاذبه تاریخی اعلام شد. با خبرنگاران همراه باشید تا اندکی این خانه ایده آل را سیاحت کنیم.

خانه بروجردی ها یادگاری از عشق

کاشان شهری تاریخی در شمال استان اصفهان است که عمدتن آن را به گلاب قمصر و حمام فین اش می شناسند. غافل از آنکه در دل محله های قدیمی اش هم گنج هایی نهفته است تماشایی. در خیابان علوی و محله تاریخی سلطان امیراحمد خانه ای واقع شده که داستان جالبی دارد. بازرگانی نطنزی به نام سید مهدی که به دلیل مراودات تجاری و سفرهای زیادش به شهر بروجرد، به بروجردی معروف شده، عاشق دختر یکی از اعیان شهر به نام سید جعفر طباطبایی می شود.

سید جعفر که خود در خانه بسیار مجللی که امروز به نام خانه طباطبایی ها مشهور است سکونت داشته، کسی را لایق ازدواج با دخترش می دانسته که بتواند خانه ای همچون خانه خود او بسازد. این شرط باعث می شود که سید مهدی بروجردی معمار همان خانه طباطبایی ها را به خدمت گرفته و خانه ای در خور شأن عروس خانم بنا کند. از همین جا می توان حدس زد که سرنوشت خانه ای که سنگ بنایش را با عشق گذاشته باشند، چه خواهد بود!

بخش های مختلف خانه بروجردی ها

خانه بروجردی ها در زمینی به مساحت 1700 متر مربع و در دو بخش بیرونی و اندرونی ساخته شده است. تنها بخشی که بین هر دو مشترک است سردر اصلی و هشتی ورودی است. اندرونی خانه شامل دو قسمت شمالی و جنوبی است و هنوز تحت مالکیت خصوصی قرار گرفته است. قسمت جنوبی دارای یک حیاط مرکزی و تالار بزرگ پذیرایی مزین به آیینه کاری است و در دو طرف تالار بالاخانه هایی ساخته شده که رو به داخل تالار باز می شود. قسمت شمالی هم عبارت است از یک حیاط خلوت، اتاق پنج دری ساده، صندوق خانه، اتاق نشیمن و سردابی بزرگ که این سرداب در حقیقت طبقه تحتانی تالار بزرگ قسمت اندرونی است.

قسمت بیرونی خانه در حقیقت همان عمارت و حیاطی است که اکنون مورد بازدید علاقه مندان قرار می گیرد. برای ورود به بخش بیرونی از راهروی طولانی و شیب داری که مانع از دید مستقیم به داخل خانه است، گذشته و به میانسرا وارد می شویم. این راهرو به مهتابی مستقر در جبهه ضلع شمالی حیاط متصل می شود. مهتابی فضای ایوان مانند و بدون سقفی است که بالاتر از سطح حیاط قرار می گیرد و معمولا از سه طرف بسته و از جهت چهارم به فضای باز مشرف است.

در قسمت شمالی و در پس مهتابی وسیع آن اتاق پنج دری واقع است که محل پذیرایی میهمانان بوده و در طرفین آن اتاق های سه دری قرار دارند. بدنه بیرونی این اتاق ها و نیز داخل اتاق پنج دری با گچبری های بسیار ظریف و هنرمندانه ای با طرح گل و مرغ زینت یافته است. در زیر این بخش نیز یکی از زیرمین های خانه قرار گرفته است. این بخش از خانه به دلیل نورگیری مناسب، بیشتر در زمستان مورد استفاده قرار می گرفته و به بخش زمستان نشین خانه معروف است.

جزئیات معماری خانه بروجردی ها

خانه بروجردی ها متناسب با خصوصیات اقلیمی و شرایط آب و هوایی منطقه کویری کاشان طراحی و ساخته شده است، به گونه ای که در گرمای شدید تابستان هوای خنک و بسیار مطبوعی به وسیله بادگیرهای واقع در بالای پشت بام به صورت طبیعی و دائمی به زیرزمین ها سرازیر شده و در آن ها جریان می یابد.

تابستان نشین، که مهم ترین و اصلی ترین بخش خانه بروجردی ها است، مقابل ورودی اصلی و پشت به آفتاب واقع شده و شامل دو اتاق، تالار اصلی، دو سرپوشیده فرعی، یک سرپوشیده اصلی، دو گوشواره، یک شاه نشین و تالار طَنَبی است. در مرکز آن، گنبدی با نورگیرهای زیبا و تزئینات مقرنس کاری قرار گرفته است. ایوان اصلی در محور تقارن تابستان نشین، پس از حیاط، عامل دوم در تقسیم فضا و برای استفاده ساکنان در فصل گرما است. در دو جانب ایوان و تالار طنبی، راهروهای ورودی و اتاق های نشیمن قرار گرفته اند که چشمگیرترین آثار تزئینی در همین قسمت به کار رفته است.

نکاتی در مورد تزئینات خانه بروجردی ها

اما شاید جالبترین نکته در تزئینات خانه بروجردی ها نقاشی های این بنا باشد که زیر نظر دو هنرمند بزرگ و نامدار نقاشی ایران در دوره قاجاریه، یعنی میرزا ابوالحسن غفاری کاشانی ملقب به صنیع الملک (بنیانگذار اولین مدرسه نقاشی در ایران) و برادرزاده اش میرزا محمد خان غفاری کاشانی (کمال المک) در شیوه های متنوع با رنگ و روغن و آبرنگ ترسیم شده. بعلاوه طرح های گچبری خانه با نظارت این دو استاد تهیه و به انجام رسیده است در فرآیند ساخت خانه بروجردی ها که قدمتش به سال 1292 ه.ق بازمی شود بیش از 150 بنا و هنرمند گچ کار و آینه کار در طی هجده سال نقش داشته اند و تمام فنون معماری سنتی ایرانی را در حد کمال به کار گرفته اند.

خانه بروجردی ها با دارا بودن تزئینات متنوع و بسیار ظریف و هنرمندانه و نبوغ و خلاقیت شگرف معماری، به نوعی معروف ترین و مهم ترین خانه تاریخی ایران و سمبل بناهای مسکونی ایران به شمار می رود. تمامی ایده آل های یک سکونت گاه تاریخی یکجا جمع شده اند تا شما با بازدیدی یک ساعته آنچه را می توانستید در خیالتان بپرورانید، در عالم واقعیت و درست مقابل چشمانتان ببینید.

منبع:سـفـرزون